“De bruine ezel en de chees werden in 1839 verruild met een nieuw wagentje met twee banken dat te Bennebroek gemaakt is bij den wagenmaker Stam en de smid Ludestras, en de tuigen bij Wakker, schoonzoon van den behanger Rijfkogel”, aldus een citaat uit Christaan van Lennep’s jeugdherinneringen (1905). Stam in Bennebroek is een kleinere [...]
Een landauer of een landaulette van Van Rijswijk heeft sierlijke, diepe rondingen. Het is een handelsmerk van de rijtuigfabrikant. Dat Van Rijswijk auto’s heeft gemaakt is algemeen bekend, maar het bedrijf is al bijna een eeuw eerder gestart als zadelmakerij op het Buitenhof in Den Haag. Een van de klanten was het hof. En in [...]
Bij een ‘stoomrijtuigfabriek’ kun je je van alles voortellen. Van stoomtreinen tot indrukwekkende industrieën met ratelende machines en lopende banden. Maar in Alkmaar was het een klein ambachtsbedrijf dat een stoomketel had om de draaibank en de boormachine aan te drijven. Twee stoomrijtuigfabrieken telde de stad van de kaaskoppen: van Jacob Met en Jan Asjes. [...]
De eerste helft van de negentiende eeuw is een roerige periode in de Nederlandse rijtuigbouw. Er zijn, zo voor de komst van de stoomtrein in de jaren veertig, nog volop reisrijtuigen in gebruik: grote, zware dingen vol koffers, kisten en kleden. En de Nederlandse elite heeft een hernieuwde behoefte om zich te profileren met stadsrijtuigen. [...]
Een oproepje leverde niets op, het zoeken in archieven evenmin. Toon Wortel, hobbywagenmaker uit Eemnes, deed moeite om te achterhalen of de boerenwagen volgens het model ‘Van Helden’ ooit in werkelijkheid is gebouwd. Van die wagen staan twee tekeningen in de Handleiding voor den Wagenmaker uit 1907. Hij is bijzonder door de u-bocht in het [...]
“Hoe noem je zo’n rijtuig”, is zo’n beetje de eerste vraag die iemand stelt, bij het zien van een landauer, victoria of noem een willekeurig luxe geval uit het tijdperk van vóór het automobiel. Een wijsneus heeft zijn antwoord al klaar en kan je precies vertellen wat het is. Ook in boeken als ‘Rijtuigen op [...]
Het Nationaal Rijtuigmuseum in Leek heeft de collectie verbeterd met bruikleen van een sociable. Het model –de golvende vorm- van deze gezelschapswagens is uniek voor Nederland. Het museum had er al eentje, maar de aanwinst is extra bijzonder door de extreme vorm en de apart gemonteerde bok. Deze voorloper van de moderne touringcar kon men [...]
Spijker of Spyker is een fenomeen in de autowereld. Een bekende geschiedenis ook, tenminste als autofabrikant. Toch heeft niemand nog opgeschreven dat het merk is gestart met de fabricage van notabene ezel- en bokkenwagens. Vader Spijker maakte ze en hij verkocht fornuispotten. Zijn zoons bouwden de Gouden Koets. In februari 1850 adverteert Jacobus Spijker (1814-1889) [...]
De laatste rijtuigfabrikant Van den Bergh haalt in 1936 zijn pensioen met een veilig baantje als wagenmeester van de koninklijke stallen. De geschiedenis van Van den Bergh als rijtuigfabriek gaat terug tot 1795. In tussentijd is er nazaat geweest die twee jaar in het cachot verdween wegens majesteitsschennis, hielp Van den Bergh zijn grootste concurrent [...]
Het Nationaal Rijtuigmuseum in Leek heeft een Brabantse kapkar van een nonnenklooster in Den Bosch. Het is een zedig rijtuig; de gesloten kap hield opdringerige blikken en de verleidingen van buitenaf tegen, wanneer de nonnen op de openbare straatweg kwamen. De tweewieler is gebouwd door Lathouwers, de bekende rijtuigfabrikant van ’s-Hertogenbosch. Een voetnoot in de [...]