Twee paarden staan attent, met de oortjes naar voren te kijken, wanneer Willem te Slaa als directeur van Slot Zuylen zijn gasten uitleg geeft over de phaeton, het rijtuig dat de nobele dieren een paar rondjes rond het kasteel mogen trekken. Op de bok van het rijtuig zitten de koetsier en palfrenier in vol ornaat, terwijl de zweetdruppels hen van het voorhoofd parelen. Afgelopen zaterdag vond de afronding plaats van een uniek restauratieproject.
’s Ochtends in alle vroegte ging koetsier Jeroen Brouwer uit het Zeeuwse ’s-Heer Hendrikskinderen van huis met de twee paarden in de vrachtwagen om de warmte voor te zijn. Gedurende de dag bleven de dieren vooral in de schaduw, want het was te warm voor ze om zich echt in te spannen. Brouwer zag er op toe dat ze goed dronken en hij ondernam ook pas in de avond de terugreis. “Ik vind het belangrijk dat zij het ook leuk vinden”, zegt de koetsier, terwijl bij hemzelf het zweet van het voorhoofd loopt. Dat laatste is vooral te wijten aan de dikke lakense jas en het gestreepte vest dat hij er onder draagt: het formele koetsierslivrei van vroeger, compleet met hoge hoed, beige-gekapte laarzen en gesteven kraag. Op de hoed prijkt een rood en zilver ‘vaantje’, dat de kenners herkennen als een zogenaamde kokarde in de wapenkleuren van de familie Van Tuyll van Serooskerken. Dat de phaeton van die familie komt, is ook te herkennen aan de rode bies, het zilveren beslag, de wapentjes op het rijtuig, en de kroontjes met zeven parels (de baronnenkroon) op het tuig.
In juli vorig jaar kwam de phaeton convertible (of transformable, gebouwd door Binder Paris, vóór 1850) uit de kelder van het Utrechtse slot. Het rijtuig dat er decennialang onaangeroerd had gestaan, had aandacht en liefde nodig. Het is in het afgelopen jaar parallel met de Dianaslede gerestaureerd door de firma Stolk in Balkbrug. De twee staan nu weer op hun oorspronkelijke plek in het koetshuis. Ondanks dat het koetshuis in gebruik is als café, zag directeur Willem te Slaa kans om een deel van de nieuwerwetse betonvloer opnieuw te laten bestraten met klinkertjes. Op die vloer en achter een koordje zijn de juweeltjes nu voor iedere bezoeker te bewonderen, naast twee livreijassen en enkele andere accessoires uit het stalgebouw.
Alleen zaterdag was er de uitzonderlijke situatie dat het rijtuig gebruikt mocht worden, om met name de fondsen die de restauratie bekostigden te laten zien hoe het voertuig in oude glorie is hersteld. Het is, zoals projectleider Claas Conijn het omschrijft, museaal gerestaureerd met de mogelijkheid tot incidenteel gebruik. De paarden vonden het prima en draafden een trots rondje over het plein voor het kasteel.
Speciaal voor de gelegenheid had Cor Brouwer, de vader van de koetsier, een bijzonder tuig uit de dekens gehaald, dat ook ooit toebehoorde aan de familie Van Tuyll van Serooskerken. Dit zwaar verzilverde tuig is gemaakt door de firma Juncker in Amsterdam ter gelegenheid van een huwelijk. Het kostte Brouwer dagen poetsen om het zilver te laten schitteren in de zomerzon. Het liefst zou de 82-jarige Brouwer zien dat zijn tuig op Slot Zuylen terechtkomt: “Mijn zoon heeft er om te gebruiken niets aan, en ik zou het zo naar Spanje of ergens anders naar het buitenland kunnen verkopen, maar dat wil ik beslist niet. Daar hoort het niet thuis.”
Het is een wens die ook kasteeldirecteur Te Slaa heeft, maar voorlopig kijkt hij met een glimlach terug op de presentatie: “Volgens mij mogen we tevreden zijn. De gasten waren dat in ieder geval wel.”
De bezoekers van Slot Zuylen mogen vanaf nu ook in het koetshuis genieten van een hapje, drankje en een beetje van de vroegere inventaris. Klik hier voor info en openingstijden.
Dit project is mede mogelijk gemaakt door Hendrik Muller Vaderlands Fonds, Mondriaan Fonds, Prins Bernhard Cultuurfonds, Ridderlijke Duitse Orde Balije van Utrecht, Stichting Dioraphte, Stichting Zabawas, Ridderschap van Utrecht, Stichting Bonhomme Tielens, Elise Mathilde Fonds, Stichting KF Hein fonds. De begeleiding is in handen van de Stichting Hippomobiel Erfgoed.
foto’s Arianne Iking