“Wanneer een cab gaat rijden, flink schommelend, gevoelt de inzittende zich als in den mond van een kanon, dat zoo dadelijk zal worden afgeschoten”, schrijft de Arnhemsche Courant naar aanleiding van een optocht in 1930, waarin een Hansom Cab meeloopt. “’t vreemd doende voertuig werd met verwondering bekeken.” 
Een Hansom Cab die in het Victoriaanse Londen zo gewoon is als taxi, is in Nederland toch vooral een raar ding, een circusattractie waarvoor je wel een behoorlijke snob of een hopeloze romanticus moet zijn om er mee rond te rijden.

In 1882 schrijft krant De Tijd: “De uitvinder van de Hansom Cab, die sedert enige tijd –bijna vijftig jaar na de uitvinding- ook in onze hoofdstad werd ingevoerd, de architect Jozef Aloysius Hansom, is op 78-jarigen ouderdom te Londen overleden.” Over wie of waarom er iemand in de hoofdstad een Hansom cab heeft is niets te vinden, alleen dat dit model in de catalogus van de Amsterdamse rijtuigfabrikant Spijker in 1890 wordt aangeboden voor f 1.200,- tot f 1.300,-, afhankelijk van de accessoires als seinklokje, uurwerk of afstandmeter. Het is een behoorlijke prijs in verhouding tot andere rijtuigen.
De belangrijkste belemmering voor de Hansom Cab is het opzichtige model dat in het calvinistische Nederland te veel opvalt. Want opvallen doet het als in januari 1901 een Hansom Cab in Rotterdam aan wal komt. “En gisteravond zagen we zoo waar weer een nieuw Engelsch artikel ingevoerd: de Londense Hansom Cab. Het rijtuigje stond voor Frischy aan de Maaskade, en had niet weinig bekijks”, aldus het Rotterdamsch Nieuwsblad die verder vooral de pluspunten van dit rijtuig in het stadsverkeer aanstipt. In 1907 heeft rijtuighandelaar H.B. Gielen in Utrecht een Hansom Cab te koop van het fabricaat Kesterson & Co, Londen, maar de belangstelling is er niet groot voor, hij blijft er herhaaldelijk mee adverteren.

Stoomwals
Tien jaar later in 1917 staat er één ‘uitstekend onderhouden’ te koop op Huize Sterrenberg aan de Bergstraat in Ede, het rijtuig is van oud-burgemeester Baron Alexander van Heeckeren van Kell die op het punt staat te verhuizen naar Ruurlo. De baron is een oerdegelijke man die vertrouwt op Gods Woord en allesbehalve als een excentriekeling met een dergelijk rijtuig door zijn gemeente rond zou gaan rijden. Wat blijkt? Als hij voor de aanschaf van een stoomwals voor de gemeente Ede naar Londen gaat voor een oriënterend bezoek, raakt Van Heeckeren zo onder de indruk van de mogelijkheden van de Hansom Cab als stadstaxi, dat hij zo’n rijtuig meeneemt naar Ede. Het zou er ongebruikt in het koetshuis blijven.
Andere bezitters van een Hansom Cab in Nederland zijn meer exhibitionistisch van aard. In de jaren ’20 van de vorige eeuw rijdt tandarts Alex Mertens regelmatig met een Hansom Cab door Den Haag, bijvoorbeeld op het bloemcorso ter gelegenheid van de zeventigste verjaardag van de Vorstin-Moeder. Hij rijdt met een kakelbonte aanspanning en draagt zelf een poederpruik. Met zijn gekke verschijning trekt Mertens de aandacht voor ‘de modernste particuliere Tandheelkundige Kliniek voor Welgestelden’.
Wanneer Goddard Graaf van Aldenburg Bentinck zich in 1884 verlooft met Louise van Byland schrijft zijn moeder hierover in een brief dat het prille stel op Amerongen rondrijdt in een Hansom Cab, terwijl zijn zuster in haar dagboek vermeldt dat Goddard hierbij nogal zenuwachtig overkwam.

Zoutziederijen
Ook bij Nicolaas Roodenburg (1858-1925) is het de romantiek die hem verleidt tot de aanschaf van een Hansom Cab. Nicolaas is commissionair in granen en evenals zijn vader en grootvader directeur van de firma Gerrit van Hoogstraaten & zn, vanouds een grote rederij en handelshuis met onder andere twee zoutziederijen in Zwijndrecht en een plantage in Suriname. Als zijn vader overlijdt duurt het een paar jaar voor de niet onaanzienlijke erfenis is verdeeld. Omgerekend naar de huidige waarde gaat het om een kleine tien miljoen euro. Van zijn geld koopt Nicolaas in 1886 een van zijn zusters uit in haar deel van het ouderlijk huis aan de Voorstraat 178 in Dordrecht. Van dat monumentale pand weten we wat er op zolder lag, althans in 1860: naast een vlaggenstok en zes gordijnen, ook een ‘karikel-tuig’, een ‘partij bellen voor narrentuig’ en een bakslede. Misschien was het wel met dit tuig dat Nicolaas in 1886 de tweede prijs van f 25,- behaalt op een wedstrijd schoonrijden met arrensleden bij de Dordrechtsche Sneeuw- en IJsclub.
Nicolaas is geen man van protserigheid, wel van muziek en schaken. Hij laat zijn zus in het immense, monumentale pand wonen en betrekt zelf een iets bescheidener herenhuis aan de Wolwevershaven 5. Een groot deel van zijn tijd steekt hij in het culturele leven van Dordrecht.
Op de plantage in Suriname vindt hij de liefde van zijn leven: de in Paramaribo geboren domineesdochter Cornelia Duijckinck Sander. Op 29 september 1887 zal hij met haar in Dordrecht gaan trouwen en weet zeker, dat gaat gebeuren met zo’n zelfde rijtuig als waar zij op een gezamenlijk tripje in Londen zo gecharmeerd van was geraakt. Zij is een echte paardenliefhebster. En hoe mooier kan het zijn dan om vanuit het comfortabele rijtuig naar de kont van het paard te kijken. Zo geschiedde, bevestigt een kleinzoon meer dan 130 jaar later. Uit dit huwelijk komen drie zonen voort: Nicolaas (de vierde op rij), Leendert en de op driejarige leeftijd al overleden Johannes. Maar de rozengeur en maneschijn met Cornelia zijn al lang vervlogen als Nicolaas senior in 1924 bij de dertigjarige Hendrica van Velsen intrekt, zelfs negen maanden met haar getrouwd is geweest en nog net voor zijn dood zich weer laat scheiden. Een typisch gevalletje van wederom hopeloze verliefdheid, maar nog net op tijd het verstand gebruikt om de erfenis aan Cornelia en haar kinderen na te laten.

Circus Rolff
De Hansom Cab is ondertussen gaan zwerven in de handel, bij stalhouders en duikt in 1953 op in de hoofdstad. In het circus!
Zaterdag 21 november 1953 in het Algemeen Handelsblad: “Vandaag, een uur voor de aankomst van Sinterklaas, gaat de heer Frits Rolff op het Rembrandtsplein uit rijden met een originele Hansom Cab. Het eerst kwam de Hansom Cab in Amsterdam voor de dag in de kinderspeeltuin aan de Weteringschans, werd toen een goed onder handen genomen, gelakt, met rood satijn bekleed en gecapitonneerd. Het is de bedoeling dat het voertuig als trouwkoetsje in Amsterdam dienst zal doen, maar men ken er ook mee uit rijden gaan door de stad. Doch men zal 25 gulden moeten betalen boven het normale tarief om op deze wijze de vereniging Hulp voor Onbehuisden te steunen.”
Het getuigt van een flink portie overmoed als de Amsterdammer Frits Rolff (1898-1984) in 1941 met een eigen circus Rolfino van start wil gaan, met veel paardendressuur, beschaaft variété en goede clowns. Op Paasdag een jaar later is de eerste voorstelling in het grote badhuis in Zandvoort. Maar behalve de paarden ontbreekt het aan sfeer, tempo en verrassing. “Wat er uit dit Paasei tevoorschijn kwam was kleinkunst die het amateurniveau niet te boven ging”, kraakten de kranten. Van de tourneefantasie die Rolff had komt niets terecht. Na de oorlog in ’48 doet hij een nieuwe poging en ditmaal met paarden van de Amsterdamse Rijtuig-Maatschappij en de Amstel Brouwerij voor de eenmalige voorstelling in Krasnapolsky. En wat nu wel werkte: het goede doel dat Rolff nastreeft, de Stichting 1940-1945. Alle ‘circusvoorstellingen’ die Rolff, eigenaar van de kledingwinkel Het Ruiterhuis aan de Vijzelstraat, in de jaren daarna op touw zet zijn voor een goed doel. Hij laat de paarden ‘dineren’ bij het Hilton Hotel ter gelegenheid van Dierendag en is de bedenker van de Bokbieroptochten door de stad.

Bij Van Delden
En de Hansom Cab? Na door de verliefde romanticus Roodenburg naar Nederland te zijn gehaald en door circusdirecteur Rolff te zijn geëxploiteerd krijgt hij in 1959 zijn laatste standplaats. De heer Heikens, toenmalig bestuurslid van het rijtuigmuseum, steekt zijn hand op bij de veiling van stalhouderij Van Delden en koopt het rijtuig dan -inclusief pelerine, hoge hoed en lantaarns- voor de somma van 2.310,- gulden. In het Nationaal Rijtuigmuseum in Leek mag iedereen het nog altijd bewonderen.

Foto boven: Iedereen mag de Hansom Cab (fabricaat Forder & Co, London) van Roodenburg komen bewonderen in Museum Nienoord in Leek.

In de catalogus van de Amsterdamse rijtuigfabrikant Spijker in 1890 wordt een Hansom Cab aangeboden voor f 1.200,- tot f 1.300,-. Of Spijker er daadwerkelijk eentje heeft afgeleverd is onbekend.

Als oud-burgemeester Baron Alexander van Heeckeren van Kell in 1917 wil verhuizen is de Hansom Cab te koop.

Met zijn gekke verschijning trekt Alex Mertens de aandacht voor ‘de modernste particuliere Tandheelkundige Kliniek voor Welgestelden’.

Bij Nicolaas Roodenburg (1858-1925) is het juist de romantiek die hem verleidde tot de aanschaf van een Hansom Cab.

Cornelia Roodenburg (links) is een echte paardenliefhebster.

Roodenburg’s Hansom Cab in de jaren ’30 in gebruik bij stalhouderij Van der Kuylen & Van Leeuwen in Rotterdam.

De Amsterdamse ‘circusdirecteur’ Frits Rolff (1898-1984).

Zaterdag 21 november 1953 in het Algemeen Handelsblad: “Vandaag, een uur voor de aankomst van Sinterklaas, gaat de heer Frits Rolff op het Rembrandtsplein uit rijden.”